ایران اکازیون:فضاپیمای افق های نو(New Horizons) پس از سفری یک دهه ای در پهنه ی سامانه ی خورشیدی، سرانجام در روز سه شنبه نزدیک ترین رویاروییاش با پلوتو را انجام داد و با گذشتن از فاصله ی حدود ۱۲۵۰۰ کیلومتری سطح آن -تقریبا به اندازه ی راه میان نیویورک تا بمبئی هند، نخستین فضاپیمایی نام گرفت که دنیایی به این دوری از زمین را کاوش کرده است.
به گزارش بیگ بنگ، افق های نو که سوخت هستهای دارد، دیروز در ساعت ۱۱:۴۹ به وقت گرینویچ از فاصله بین ۹۷ تا ۱۴۵ کیلومتری بین مدار پلوتو و قمرش شارون عبور کرد. دانشمندان ناسا اعلام کردند که افق های نو “با خانه تماس گرفته” و از نزدیک ترین پرواز کنار گذر (Flyby) از فاصله ی ۱۲ هزار و ۵۰۰ کیلومتری سطح سیاره ی کوتوله پلوتو جان سالم به در برده و اکنون در شرایط خوبی است. این کاوشگر در سال ۲۰۰۶ میلادی، به منظور بررسی پلو و قمرهایش و اجرام کمربند کویپر به فضا پرتاب شد؛ بر پایه ی برنامه ها، فضاپیما اکنون در وضعیت گردآوری داده ها است، تا محققان و کارشناسان ناسا با مشاهده تصاویر جدید این سیاره ی کوتوله آن را به دقت بررسی نمایند.
آغاز ماجرای پلوتو
داستان پلوتو تنها همین یک نسل پیش آغاز شد، زمانی که کلاید تامبای جوان جستجوی سیاره ی X را بر عهده گرفت؛ سیاره ای که نظریه ها، وجودش در آن سوی مدار نپتون را پیش بینی کرده بودند. وی نقطه ی روشن کم نوری را یافت که ما اکنون آن را همچون یک دنیای پیچیده و فریبنده می بینیم. جان گرانسفلد، مدیر دستیار هیات مدیره ی ماموریت های علمی ناسا در مرکز فرماندهی ناسا در واشنگتن دی.سی می گوید: «پلوتو ۸۵ سال پیش توسط پسر یک کشاورز از کانزاس، که از آنچه در بوستون دیده بود الهام گرفته بود، و با بهره از یک تلسکوپ در فلگستف آریزونا یافته شد. در ویدئوی زیر می توانید نزدیک شدن کاوشگر افق های نو را طی روزهای مختلف مشاهده کنید:
پلوتو در اوایل سال ۱۹۳۰ میلادی کشف شد، این سیاره کوتوله که در فاصله ۷.۵ میلیارد کیلومتری از زمین قرار دارد تا سالها نهمین سیاره منظومه به حساب میآمد. اما اوایل قرن بیست و یکم منجمان دریافتند که پلوتو در مجموعه آنچه بعدا مجموعه سیارات فرا نپتونی نام گرفت تنها نیست. این مجموعه به سیارات و اجرامی گفته میشود که ورای نپتون به دور خورشید میگردند. وقتی پلوتو کشف شد اولین جرم از این مجموعه بود که شناسایی می شد. تام کرس از رصدخانه گرینویچ میگوید منجمان تصمیم گرفتند جرمی را سیاره بنامند که مدار منظمی به دور خورشید داشته باشد در حالی که مدار پلوتو متفاوت است، بنابراین پلوتو در دسته دیگری به نام سیارات کوتوله قرار گرفت.
بزرگی پلوتو چقدر است؟
با نزدیک شدن کاوشگر افق های نو ناسا به کمترین فاصله از سیاره کوتوله پلوتو، یک مباحثه ۸۵ ساله در مورد اندازه این سیاره نیز حل شده و محققان دریافتهاند که پلوتو در حقیقت بزرگتر از تصورات پیشین است. دانشمندان این ماموریت دریافته اند که قطر پلوتو ۲۳۷۰ کیلومتر است، که ۸۰ کیلومتر بزرگتر از براوردهای پیشین است. در این سنجش از عکس هایی بهره گرفته شد که دوربین شناسایی برد بلند فضاپیما (لوری، LORRI) گرفته بود. این نتیجه چیزی را تایید می کند که گمانش رفته بود: پلوتو از همه ی اجرام سامانه ی خورشیدی در ورای مدار نپتون بزرگ تر است.
یکی از دانشمندان ماموریت، ویلیام مک کینان از دانشگاه واشنگتن در سنت لوییس می گوید: «اندازه ی پلوتو از زمان یافته شدن آن در سال ۱۹۳۰ مورد بحث و گفتگو بوده است. ما از این که سرانجام پاسخ این پرسش را یافته ایم هیجان زده شده ایم.» اندازه ی برآورد شده ی تازه ی پلوتو نشان می دهد که چگالی آن کمی کمتر از چیزیست که تاکنون پنداشته می شد، و درصد یخ درون آن هم کمی بیشتر است. همچنین، پایین ترین لایه ی جو پلوتو -لایه ی وردسپهر یا تروپوسفر- پایین تر از چیزیست که در گذشته باور داشتیم.
تعیین اندازه ی پلوتو به دلیل عامل های پیچیده ی جو آن یک چالش چند-دهه ای برای محققان بود، اما بزرگ ترین قمر آن، شارون جو چشمگیری ندارد و از همین رو اندازه گیری قطرش با بهره گیری از تلسکوپ های زمینی ساده تر بود. نماهای افق های نو از شارون برآورد پیشین از قطر آن (۱۲۰۸ کیلومتر) را تایید می کنند. پلوتو اکنون بطور رسمی از اریس که یکی از صدها مینی سیاره و جسم دنبالهدار مانند اطراف سیاره نپتون در کمربند کویپر میباشد، بزرگتر است. همچنین دوربین لوری این فضاپیما دو قمر دیگر پلوتو به نام های هیدرا و نیکس را هم زیر ذره بین برده است.
پیام استیون هاوکینگ به گروه ماموریت افق های نو
در پیامی از سوی یکی از چهره های برجسته ی جهان دانش به دیگر دانشمندان، فیزیکدان استیون هاوکینگ ۱۴ جولای به مناسبت گذر فضاپیمای افق های نو از کنار پلوتو، در فیسبوک خود یک پیام تبریک ویدئویی برای گروه دانشمندان این ماموریت فرستاد. هاوکینگ در پیام ویدئویی خود که اینجا می بینید، گفت: «یافته های ماموریت افق های نو می تواند به ما در شناخت چگونگی پیدایش منظومه ی شمسی کمک کند. ما به کاوش می پردازیم چون انسان هستیم، و می خواهیم بدانیم، من امید دارم که پلوتو در این راه به ما کمک خواهد کرد.»
پژوهش های هاوکینگ در کیهان شناسی و فیزیک، آگاهی بشر از کیهان و شگفتی های درون آن، از جمله اجرام پرآوازه ای به نام سیاهچاله را گسترش داده است هاوکینگ همچنین نویسنده ی چندین کتاب پرفروش درباره ی رازهای کیهان بوده. این فیزیکدان برجسته در نوشته هایش این موضوعات بیاندازه دشوار را برای همگان آشنا و دسترس پذیر ساخته است.
گرچه ممکن است کارهای هاوکینگ در حوزه ی فیزیک نظری حاکم بر کل کیهان از نظر ابعاد، بسیار با کاوش یک جرم یخ زده ی کوچک در سامانه ی خورشیدی خودمان متفاوت به نظر آید، اما هر دو ریشه در یک هدف بنیادین دارند: جستجو و کاوش. هاوکینگ در ویدیو می گوید: «من می خواهم به گروه افق های نو و ناسا به خاطر ماموریت یک دهه ای پیشگامانه ای که برای کاوش سامانه ی پلوتو و کمربند کویپر داشتند تبریک بگویم. ۵۰ سال از زمانی که نخستین ماموریت پیروزمندانه به مریخ، مارینر ۴… عکس هایی را از سیاره ی سرخ به زمین فرستاد گذشته است، اکنون با آشکار شدن رازهای پلوتوی دوردست، سامانه ی خورشیدی بیش از پیش به روی ما گشوده خواهد شد.»
آینده ی ماموریت افق های نو
به گفته ی آلن استرن، سربازرس افق های نو از بنیاد پژوهشی در بولدر کلرادو، این فضاپیما اکنون دارد کتاب پلوتو را می نویسد. استرن می گوید: «گروه این کاوشگر فضایی از این که نخستین گام از کاوش سامانه ی پلوتو را به انجام رسانده سربلند است. این ماموریت الهام بخش همه ی کسانی است که در سراسر جهان از کاوش ها و دستاوردهای انسانی هیجان زده اند.» پرواز تقریبا ۱۰ ساله و پنج میلیارد کیلومتری افق های نو برای گذر از کنار پلوتو حدود یک دقیقه کمتر از چیزی که به هنگام پرتاب آن در سال ۲۰۰۶ پیش بینی شده بود زمان برد. خطای مکانی فضاپیما در فضا به اندازه ی ۶۰ در ۹۰ کیلومتر بود -هم ارز خطای یک هواپیمای مسافربری که با اختلافی به اندازه ی یک توپ تنیس به مقصد برسد.
از آن جایی که افق های نو بیشترین “سرعت پرتاب” را در میان همه ی فضاپیماها داشت، با سرعتی بیش از ۴۸۰۰۰ کیلومتر بر ساعت از درون سامانه ی پلوتو گذشت. این سرعت به اندازه ای بود که برخورد با ذره ای به اندازه ی یک دانه ی برنج می توانست برای فضاپیما دردسر درست کند. سه شنبه شب، همین که فضاپیما با زمین تماس گرفت، روند تراگسیل ذخیره ی داده های ۱۰ ساله ی حافظه ی نهان خود (cache) را هم آغاز خواهد کرد، کاری که ۱۶ ماه زمان خواهد برد.
این کاوشگر تازه ترین مورد در فهرست بلند دستاوردهای علمی ناساست، دستاوردهایی مانند خودروهای کاوشگر روی سطح مریخ، فضاپیمای کاسینی که در شناخت ما از سیاره ی زحل انقلابی به پا کرد، و تلسکوپ فضایی هابل که به تازگی ۲۵مین سال تولدش را جشن گرفت. همه ی این پژوهش ها و کاوش های علمی به برنامه ی ناسا برای فرستادن نخستین فضانوردان آمریکایی به سیاره ی سرخ در دهه ی ۲۰۳۰ کمک خواهد کرد.
گلن فانتین، مدیر پروژه در APL می گوید: «پس از حدود ۱۵ سال برنامه ریزی، ساخت و ساز، و پرواز افق های نو در سامانه ی خورشیدی، ما اکنون به هدف خود رسیده ایم. گنجینه ی داده هایی که گرد آورده ایم اکنون در حال آشکار شدن است.» بیشتر دادههای افق های نو در فضاپیما ذخیره شده و پس از عبور از سیستم پلوتو به زمین منتقل خواهد شد. در واقع گذر افق های نو از کنار سیاره ی کوتوله ی پلوتو و پنج قمر شناخته شده اش آغازگر ورود ما به کمربند کویپر سامانه ی خورشیدی میباشد، ناحیه ای بیرونی انباشته از اجرام یخی در اندازه های تخته سنگ گرفته تا سیاره های کوتوله است. اجرام کمربند کویپر، مانند پلوتو، نشانه هایی درباره ی فرآیند پیدایش سامانه ی خورشیدی را در خود حفظ کرده اند.
سایت علمی بیگ بنگ / منابع بیشتر: منبع: ۱star-7skies , NASA , space , newhorizons