ایران اکازیون:هشت سیاره در منظومه شمسی ما در مدارهای خود به دور خورشید در حال چرخش می باشند. این هشت سیاره بر حسب فاصله متوسط تا خورشید به ترتیب عبارتند از،سیارات سنگی: عطارد، ناهید، زمین، مریخ، این سیارات نسبتاً کوچکند و بیشتر از سنگ تشکیل شده اند و تعداد کمی قمر دارند یا اصلاً قمر ندارند. و سیارات گازی: مشتری، زحل، اورانوس و نپتون که عمدتا از به این سیارات مشتری‌سان می گویند، سیارات بزرگی هستند که عمدتاً از گازها تشکیل شده اند و جو ناپایداری دارند و توفانهای عظیمی در لایه های بالایی جو آنها بخاطر پدیده همرفت،گاز سرد جایگزین گاز گرم می شود و اکثرا تعداد زیادی قمر دارند. لازم بذکر است که پلوتو در سال ۲۰۰۶ از جمع سیارات منظومه شمسی حذف شد و به جمع سیارات کوتوله پیوست.
به گزارش بیگ بنگ، سیارات داخلی به خورشید نزدیک ترند و سیارات خارجی دور ترند. مواد سیارات سنگی از غبار و سنگ ها و بر عکس مواد سیارات گازی از مواد بسیار سبکتر ساخته شده اند. میلیارد ها سال قبل سیارات در حال شکل گیری بودند مواد سنگین نتوانستند از جاذبۀ خورشید خیلی فرار کنند ولی مواد سبک تر توانستند از خورشید فاصله ی بیشتری بگیرند و کم کم سیارات گازی را تشکیل دادند. پس سیارات دور تر از جنس گازند و سیارات نزدیک تر ارز جنس سنگ و فلز هستند. در کمربند مداری سیارات گازی و سیارات سنگی کمربند سیارکی وجود دارد که حدودا در میان مدارهای مریخ و مشتری واقع شده‌است. در این منطقه تعداد بسیار زیادی اجرام فضایی با شکل‌های نامنظم قرار گرفته‌اند که سیارک نامیده می‌شوند. در حدود نیمی از جرم کمربند سیارک‌ها را چهار سیارک بزرگ تشکیل می‌دهند که سرس، وستا، پالاس، و هایجیا نام دارند.
خورشید خود به تنهایی ۹۹ درصد جرم منظومه ی شمسی را تشکیل می دهد.سامانه خورشیدی از اعضای زیادی تشکیل شده‌است که می‌توان آنها را به ۴ دسته خورشید، سیارات کوتوله و اجرام کوچک و سیارات تقسیم کرد. سیارات در حرکت خود به دور خورشید در مدارهای بیضی شکل از قوانین کپلر و نیوتن پیروی می کنند، وقتی که سیارات به خورشید نزدیک می شوند به این حالت حضیض خورشیدی می گویند و هنگامی که به دورترین فاصله تا خورشید می رسند به آن نقطه اوج خورشیدی می گویند. حال بطور خلاصه شرایط فیزیکی و همچنین فاصله سیارات منظومه شمسی را به ترتیب، از نزدیکترین سیاره به خورشید تا دورترین آنها شرح می دهیم، در انتها توضیحاتی از پلوتوی نگون بخت هم که چند سالی است از بین سیارات منظومه شمسی حذف شده می نویسیم. فاصله سیارات تا خورشید را به کیلومتر نوشته ایم، از واحد نجومی یا AU هم استفاده کردیم که یکای طول است و هر واحد آن برابر با ۱۴۹٫۵۹۷٫۸۷۰.۷ کیلومتر است که این مقدار فاصله تقریبی زمین تا خورشید ( ۱۵۰ میلیون کیلومتر ) می باشد.
عطارد
عطارد نزدیک ترین سیاره به خورشید است و شباهت زیادی به کره ماه دارد. این سیاره خاکستری صخره ای مانند پوشیده از گودال های به شکل دهانه آتش فشان است. همیشه یک سمت عطارد به سمت خورشید و سمت دیگه اش پشت به خورشید است. دمای عطارد در سمت روز به ۴۳۰ درجه سانتی گراد می رسد ؛ یعنی دمایی که در آن فلز سرب ذوب می شود. در طرف شبش نیز دمای عطارد تا ۱۸۳-درجه سانتی گراد پائین می آید. عطارد هر ۸۸ روز یک بار یک دور به گرد خورشید می چرخد. در عطارد هیچ گونه جوی وجود ندارد، ولی برخی مطالعات وجود مقدار کمی گاز هلیوم را که گفته می شود از طریق بادهای خورشید به گرد این سیاره قرار گرفته اند اثبات می کند. عطارد قمری ندارد.
نزدیک ترین فاصله عطارد تا خورشید : ۴۶ میلیون کیلومتر ( ۰.۳۰۷ AU )
دورترین فاصله تا عطارد تا خورشید : ۷۰ میلیون کیلومتر ( ۰.۴۶۶ AU )
میانگین فاصله عطارد تا خورشید : ۵۷ میلیون کیلومتر ( ۰.۳۸۷ AU )
نزدیک فاصله عطارد به زمین : ۷۷،۳۰۰،۰۰۰ کیلومتر
ناهید
ناهید همیشه پوشیده از ابر های انبوه و متراکم است. به همین علت سطح صخره این سیاره را نمی توان دید. در سال ۱۹۹۱ میلادی، فضاپیمای (ماژلان ) با استفاده از رادار ، نقشه ای از سطح ناهید تهیه کردن. امواج رادار پس از عبور از میان ابر ها و جو متراکم ناهید ،با سطح آن برخورد کردند و دوباره منعکس شدند. فضاپیمای ماژلان بارها به دور ناهید چرخید و در هر گردش مقداری از نقشه ی سطح این سیاره را کامل کرد هیچ موجود زنده ای در سطح ناهید نمی تواند زندگی کند ، چون دمای آن بیش از ۴۵۰ درجه سانتی گراد است. فضاپیمای ونوس اکپسرس نیز که از سال ۲۰۰۵ تاکنون به دور این سیاره در گردش بوده و اطلاعات فراوانی بدست آورده است، بدلیل پایان سوختش طی عملیاتی تحقیقاتی و انتحاری از فاصله ۸۰ کیلومتری به سوی این سیاره سقوط آزاد کند و اطلاعاتی در مورد ابرهای توفانی و جو این سیاره بدست بیاورد. ناهید قمری ندارد.
نزدیک ترین فاصله ناهید تا خورشید : ۱۰۷ میلیون کیلومتر ( ۰.۷۱۸ AU )
دورترین فاصله ناهید تا خورشید : ۱۰۹ میلیون کیلومتر ( ۰.۷۲۸ AU )
میانگین فاصله ناهید تا خورشید : ۱۰۸ میلیون کیلومتر ( ۰.۷۲۲ AU )
نزدیک ترین فاصله ناهید تا زمین : ۴۰ میلیون کیلومتر
زمین
زمین شرایط بسیار منحصر بفردی دارد. هیچکدام از سیارات دیگر آب مایع و جو پر اکسیژن نداشته و حیات در آنها وجود ندارد. تکامل تدریجی زمین که ۴.۵ میلیارد سال طول کشیده است، همچنان بطور طبیعی و نیز بر اثر فعالیتهای انسان ادامه خواهد داشت. همچنین چگالی زمین از تمام سیارات دیگر بیشتر است. جو زمین گازهایی دارد که در برابر تشعشعات مضر خورشید از موجودات زنده محافظت می کند. در عین حال ، جو زمین به نور و حرارت خورشید اجازه عبور می دهد. گیاهان با استفاده از نور خورشید غذا می سازند و رشد می کنند. سیارات درونی از یک هسته داخلی و یک هسته خارجی به همراه لایه‌های مذاب و نیمه مذاب و سنگی جامد تشکیل یافته است. هسته داخلی فلزی و جامد بوده و توسط هسته خارجی که فلزی و مذاب است، احاطه شده است. کره ماه که تنها قمر طبیعی زمین است، که پوشیده از سنگ بوده و قطرش یک چهارم قطر زمین میباشد. ماه ، نوری از خود ندارد اما نور خورشید را منعکس کرده و قابل رویت می‌شود.
نزدیک ترین فاصله زمین تا خورشید : ۱۴۷ میلیون کیلومتر ( ۰.۹۸ AU )
دورترین فاصله زمین تا خورشید: ۱۵۲ میلیون کیلومتر ( ۱.۱ AU )
میانگین فاصله زمین تا خورشید : ۱۵۰ میلیون کیلومتر ( ۱ AU )
مریخ
مریخ چهارمین سیاره در سامانه خورشیدی است که در مداری طولانی تراز زمین و با سرعتی کمتر از زمین حرکت می‌کند. هر یک باری که به بدور خورشید می‌چرخد معادل ۶۸۷ روز (روز زمین) به درازا می‌کشد و شب و روز کمی طولانی‌تر از کره زمین است. بزرگی این سیاره نزدیک به یک دوم زمین است و قطر آن ۶۷۹۰ کیلومتر میباشد. مریخ ، سیاره سرخ فام منظومه شمسی ، نصف زمین قطر دارد و مساحت سطح آن برابر با مساحت خشکیهای روی زمین است. درست مانند زمین ، یخهای قطبی ، دره‌های عمیق ، کوه ، غبار ، طوفان و فصل دارد. در دشتهای آن مانند ماه ، گودالهای برخوردی حاصل برخورد سنگهای آسمانی دیده می‌شود. با وجود اندازه کوچکش ، بلندترین کوه و بزرگترین دره منظومه شمسی در این سیاره پیدا شده است. مریخ دو قمر کوچک دارد که نام‌های خود فوبوس(ترس) و دیموس(وحشت) را از یاران اسطوره‌ای مارس(مریخ) خدای جنگ گرفته‌اند.
نزدیک ترین فاصله مریخ تا خورشید : ۲۰۵ میلیون کیلومتر ( ۱.۳۸ AU )
دورترین فاصله مریخ تا خورشید : ۲۴۹ میلیون کیلومتر ( ۱.۶۶ AU )
میانگین مریخ تا خورشید : ۲۲۸ میلیون کیلومتر ( ۱.۵۲ AU )
نزدیک فاصله مریخ تا زمین ۵۵ میلیون کیلومتر
مشتری
در یک نگاه اجمالی، مشتری چهارمین شیء درخشان در آسمان میباشد (پس از خورشید، ماه و ناهید) جرم مشتری ۲٫۵ بار از مجموع جرم سیارات سامانه خورشیدی بیشتر است. جرم مشتری ۳۱۸ بار بیشتر از جرم زمین است. قطر آن ۱۱ برابر قطر زمین است. مشتری می‌تواند ۱۳۰۰ زمین را درخود جای دهد. مشتری گوی غول پیکری آمیخته از گاز و مایع است و گمان می رود مقداری سطح جامد داشته باشد. سطح سیاره از ابرهای ستبر زرد، قرمز، قهوه‌ای و سفید رنگ پوشیده شده‌است. بخش های روشن تر «ناحیه» و بخش های تاریک تر «کمربند» نامیده می‌شوند. کمربندها و ناحیه‌ها به موازات استوای سیاره قرار دارند. مشتری همچنین گرانش بسیار قوی نیز دارا می باشد.
دور تا دور سیاره مشتری را نوار هایی از ابرهای توفانی صورتی ،زرد، قرمز، قهوه ای روشن و سفید فرا گرفته است. بادهای قوی و چرخش سیاره، سبب کشیده شدن این ابر ها و ایجاد نوار های رنگی می شود. لکه قرمز بزرگ، در حقیقت طوفانی است که بیش از ۴۰۰ سال است می وزد، البته این لکه توفانی در حال کوچک شدن میباشد، تا پیش‌از این، رصد شگفت‌انگیز قطر لکه سرخ رنگ مشتری ۴۰ هزار کیلومتر بود که در طبق محاسبات فضاپیمای ویجر در سال‌های ۱۹۷۹ و ۱۹۸۰ میلادی قطر لکه به ۲۲ هزار و ۵۰۰ کیلومتر رسید و در نهایت در آخرین رؤیت در سال ۲۰۱۴ که توسط تلسکوپ فضایی هابل انجام شد، حجم این لکه به ۱۶ هزار و ۱۰۰ کیلومتر تقلیل یافته است. مشتری حداقل دارای ۶۷ ماه‌است که ۱۶ ماه آن قطری بیش از ۱۰ کیلومتر دارند. چهار ماه از بزرگترین ماه‌های مشتری به ترتیب دوری از این سیاره عبارتند از: آیو، اروپا، گانیمد و کالیستو. این چهار ماهک را قمرهای گالیله‌ای می‌نامند زیرا ستاره‌شناس ایتالیایی گالیله آنها را در سال ۱۶۱۰ به وسیله اولین تلسکوپ پیدا کرد.
نزدیک ترین فاصله مشتری تا خورشید : ۷۴۱ میلیون کیلومتر ( ۴.۹۵ AU )
دورترین فاصله مشتری تا خورشید : ۸۱۷ میلیون کیلومتر ( ۵.۴۶ AU )
میانگین فاصله مشتری تا خورشید : ۷۷۹ میلیون کیلومتر ( ۵.۲۰ AU )
نزدیک فاصله مشتری تا زمین : ۵۸۸ میلیون کیلومتر
زحل
سیاره زیبای زحل جواهر منظومه شمسی است ، اما نباید به آن خیلی نزدیک شد. بادهای جو بالای آن پنج برابر سریع تر از قوی ترین تند باد های زمین هستند. حلقه های زحل از میلیون ها تکه یخ ، سنگ و ذرات غبار تشکیل شده اند. برخی از این تکه ها کوچکتر از یک دانه ریز شن و برخی بزرگ تر از یک خانه است. گرچه سیارات دیگر مانند مشتری، اورانوس و نپتون هم حلقه‌هایی دارند اما حلقه زحل برای مشاهده کنندگان جذاب‌تر و قابل رویت‌تر است. حلقه‌های زیبای زحل حدود ۲۷۳۲۶۶ کیلومتر وسعت دارد که به طور خیره کننده‌ای نازک است. در مجموع زحل ۷ حلقه دارد که به نام حلقه‌های A تا G نامگذاری شده‌اند. فضاپیمای کاسینی در مدار زحل به کاوش این سیاره و اقمارش می پردازد.
زحل علاوه بر حلقه های خود ۶۲ قمر دارد که تیتان با قطر ۵۱۵۰ کیلومتر بزرگترین آنهاست. چهار قمر رئا، دیونه، تتیس و یاپتوس نیز قطرهایی بین ۱۰۵۰ کیلومتر و ۱۵۳۰ کیلومتر را دارا میباشند. قمر رئا دارای یک سیستم حلقه مجزا و اتمسفر خاص است. بیشتر قمرهای دیگر بسیار کوچک هستند و ۳۴ عدد از آنها دارای قطر کمتر از ۱۰ کیلومتر میباشند. ۱۴ قمر دیگر دارای قطر بین ۱۰ تا ۵۰ کیلومتر هستند.
نزدیک ترین فاصله زحل تا خورشید: ۱.۳۵ میلیارد کیلومتر ( ۹.۰۵ AU )
دورترین فاصله زحل تا خورشید : ۱۵۱۰۰۰۰۰۰۰ کیلومتر ( ۱۰.۱۲ AU )
میانگین فاصله زحل تا خورشید : ۱۴۳۰۰۰۰۰۰۰ کیلومتر ( ۹.۵۸ AU )
نزدیک فاصله زحل تا زمین : ۱.۲ میلیارد کیلومتر
اورانوس
اورانوس چهارمین سیاره از نظر اندازه و سومین سیاره از نظر جرم در منظومه شمسی است. اورانوس هر ۸۴ سال و ۷ روز یک بار به دور خورشید می‌گردد.گازهای شناور در اتمسفر اورانوس رنگ آبی-سبز زیبایی به این سیاره داده اند. اورانوس متمایل به پهلوی خود است. ستاره شناسان گمان می کنند که احتمالا یک شی بزرگ به شدت به این سیاره برخورد کرده و سبب تمایل بیشتر آن به یک سمت شده است . اورانوس ۲۷ قمر طبیعی دارد که از آن ده قمر توسط ویجر ۲ کشف شد. (۹ قمر در ژانویه ۱۹۹۶ کشف شده و در نام آنها ۱۹۹۶ وجود دارد و یک قمر در ۳۱ دسامبر ۱۹۹۵ کشف و در نام آن ۱۹۹۵ وجود دارد.) بیرونی‌ترین قمر آن اوبرون و بزرگترین قمر آن تیتانا با قطر ۱٬۵۸۰ کیلومتر است. دو قمر کوردلیا و اوفلیا لبه‌های حلقه اپسلیون را جاروب می‌کنند.
نزدیک ترین فاصله اورانوس تا خورشید: ۲.۷۵ میلیارد کیلومتر ( ۱۸.۴ AU )
دورترین فاصله اورانوس تا خورشید : ۳.۰۰ میلیارد کیلومتر ( ۲۰.۱ AU )
میانگین فاصله اورانوس تا خورشید : ۲۸۸۰۰۰۰۰۰۰ کیلومتر ( ۱۹.۲ AU )
نزدیک فاصله اورانوس تا زمین : ۲۵۷۰۰۰۰۰۰۰ کیلومتر
نپتون
سیاره نپتون ممکن است هم چون اقیانوسی گرم و مرطوب (استواییی)، بزرگ و آبی رنگ به نظر بیاید . اما این سیاره گرم نیست ، بلکه مثل تمام سیارات گاز دار دیگر ، بسیار سرد است. باد های شدید و چرخش های سریع سیاره نپتون سبب شده اند که این سیاره یکی از طوفانی ترین سیارات باشد. نپتون دارای چهارده قمر شناخته شده میباشد، که بزرگترین آن تریتون است که توسط ویلیام لاسل در ده اکتبر ۱۸۴۶ ده روز بعد از کشف خود نپتون کشف شد. جدیدترین قمر آن S/2004 N 1 نام دارد که بعنوان چهاردهمین قمر شناخته‌شده ،در سال ۲۰۱۳ توسط تلسکوپ فضایی هابل کشف شده است. این قمر همچنین کوچکترین قمر در سیستم نپتون است و وسعتی برابر ۲۰ کیلومتر دارد و هر ۲۳ ساعت یک گردش را به دور این سیاره کامل می‌کند.
نزدیک ترین فاصله نپتون تا خورشید : ۴۴۵۰۰۰۰۰۰۰ کیلومتر ( ۲۹.۸ AU )
دورترین فاصله نپتون تا خورشید: ۴۵۵۰۰۰۰۰۰۰ کیلومتر ( ۳۰.۴ AU )
میانگین فاصله نپتون تا خورشید : ۴.۵۰ میلیارد کیلومتر ( ۳۰.۱ AU )
نزدیک فاصله نپتون تا زمین : ۴.۳ میلیارد کیلومتر
پلوتو نیز از نظر بزرگی پس از اریس، دومین سیاره کوتوله منظومه خورشیدی میباشد که از هنگام کشف در سال ۱۹۳۰ تا ۲۴ اوت ۲۰۰۶ نهمین سیاره سامانه خورشیدی بود. اما اکنون بنا بر تعریف نوین اتحادیه بین‌المللی اخترشناسی یک سیاره کوتوله و همچنین به عنوان نمونهٔ نخست از رده جدید اجرام فرانپتونی به شمار می‌رود. در سال ۲۰۰۶ ناسا کاوشگر فضایی افق‌های نو را به سمت پلوتو فرستاد که قرار است ویژگی‌های سیاره‌شناختی آن و قمرهایش را بررسی و داده‌برداری نماید. اما سفر طولانی این فضاپیما قرار نیست با رسیدن به پلوتو پایان یابد بلکه برپایه برنامه‌ریزی‌های انجام شده کاوشگر فضایی افق‌های نو پس از گذر از کنار پلوتو به سراغ کمربند کویپر خواهد رفت تا دست کم با یکی از اجرام این کمربند نیز ملاقات کند. امید می‌رود این کاوشگر در تابستان سال ۲۰۱۵ به این سیاره برسد. پلوتو پنج قمر دارد، شارون بزرگترین قمر پلوتون سال ۱۹۷۸ کشف شد و تا سال ۲۰۰۵ یگانه قمر پلوتو محسوب می‌شد. در همان سال دو قمر دیگر آن یعنی نیکس و هیدرا با تلسکوپ فضایی هابل کشف شد. تلسکوپ فضایی هابل قمر P4 و قمر P5 را در سال ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ به عنوان کوچکترین اقمار پلوتو کشف کرد.
نزدیک ترین فاصله پلوتو تا زمین : ۴۴۴۰۰۰۰۰۰۰ کیلومتر ( ۲۹.۷ AU )
دورترین فاصله پلوتو تا زمین : ۷۳۸۰۰۰۰۰۰۰ کیلومتر ( ۴۹.۳ AU )
میانگین فاصله پلوتو تا زمین : ۵۹۱۰۰۰۰۰۰۰ کیلومتر ( ۳۹.۵ AU )
نزدیک فاصله پلوتو تا زمین : ۴۲۸۰۰۰۰۰۰۰ کیلومتر
منابع: universetoday , Solar System