مجله ایران اکازیون

چرا شهاب‌سنگ‌ها قبل از رسیدن به زمین منفجر می‌شوند؟




ایران اکازیون:بر طبق مقاله‌ای جدید، اتمسفر زمین محافظی بسیار قوی است و مانع از ورود شهاب‌ سنگ‌های کوچک می شود. شهاب سنگ‌ها اجرام کوچکی هستند که از فضا وارد اتمسفر زمین می شوند و سرعتشان به سوی زمین تا ۴۰ برابر سرعت یک گلوله می رسد.

به گزارش بیگ بنگ، وقتی شهاب سنگی وارد اتمسفر می شود، گرمایش ایرودینامیک آن جرم، بارقه‌ای از نور را ایجاد می کند. این پدیده را شهاب واره می نامند. اگر آن جرم در اثر گذر از اتمسفر در مقابل فرسودگی مقاومت کند و با زمین برخورد داشته باشد، آن را شهاب‌ سنگ می نامیم. بنا به تخمین دانشمندان ناسا، روزانه ۴۴ تُن ماده شهاب سنگی در زمین فرود می آید که تقریبا برابر با وزن هفت فیل آفریقایی می باشد.

اصطکاک تولید شده میان شهاب سنگِ در حالِ برخورد و ذرات هوای پیرامون می تواند سنگ را تا مرز فروپاشی با افزایش گرما روبرو سازد؛ اما تحقیقات جدید نشان می دهد که ذرات هوا نیز می توانند شهاب کوچک را از درون دچار فروپاشی کنند. پروفسور «جِی ملوش» ژئوفیزیکدان دانشگاه پردو و نویسنده ارشد مقاله گفت: «شیب بزرگی میان هوای پرفشار در مقابل شهاب سنگ و خلاء پشت آن وجود دارد. اگر هوا بتواند از مسیرهای موجود در شهاب سنگ عبور کند، می تواند به راحتی به بخش درونی نفوذ کرده و جرم مورد نظر را از هم فرو بپاشد.»

شهاب سنگ‌ها مانند تَلّی از آوار هستند که شکستگی‌ها و منافذی دارند؛ اما محققان قبلا به این مسئله نپرداخته بودند که تراوش هوا در درون شهاب سنگ چگونه می تواند موجب فروپاشی آن شود. پروفسور ملوش و همکارش «مارشال تابتا» به هنگام شبیه‌سازی رویداد شهابی چلیابینسک در سال ۲۰۱۳ از ساز و کار تراوش هوا اطلاع پیدا کردند. در رویداد مذکور، جرمی به طول ۲۰ متر در ۲۹.۷ کیلومتری بالای کوه‌های اورال منفجر گردید. این انفجار برای محققان تعجب آور بود و انرژی آزاد شده در اثر این انفجار تقریبا با یک سلاح هسته‌ای کوچک برابری می کرد.

این جسم وقتی وارد اتمسفر کره زمین شد، یک گوی آتشین تابناک پدید آورد. دقایقی بعد، یک ناحیه تکانه‌ای پنجره‌های نواحی مجاور را شکست و صدها نفر زخمی بر جای گذاشت. این جرم تقریبا ۱۰ هزار تُن وزن داشت، اما فقط حدود ۲۰۰۰ تُن رسوب و مواد برجای مانده پیدا شد. این امر نشان می دهد که در اتمسفر فوقانی اتفاقی افتاده که زمینۀ فروپاشی ِ آن را فراهم نموده است. دانشمندان برای حل معما از رمزهای رایانه‌ای منحصربفردی استفاده کردند که نخستین بار توسط آزمایشگاه ملی لُس آلاموس برای مدل‌سازی انفجارهای راکتور هسته‌ای طراحی شده بودند. در تحقیقات جدید، ترکیب ناپایدار کنگلومرا در شهاب سنگ‌ها نیز مد نظر قرار گرفت.

شبیه‌سازی‌ها نشان می دهد که اتمسفر در مقابل آن بخش از شهاب سنگ که به سمت زمین است، مقابله می کند و یک توده هوای متراکم در مقابل سنگ به وجود می آورد. حباب هوای پرفشار در جلوی شهاب سنگ به شدت مجذوب محیط کم فشاری می شود که در پشت شهاب سنگ تولید شده است. این عامل باعث می شود تا ذرات هوا به سرعت به درون سوراخ‌ها و شکستگی‌هایی سنگ نفوذ یابند. هوای پرفشاری که جلوی شهاب سنگ حرکت می کند، بخش‌های سنگ را مجبور به جدایی می کند و شهاب سنگ در اتمسفر بالایی از هم فرو می پاشد. جزئیات بیشتر این پژوهش در نشریۀ «Meteoritics & Planetary Science» منتشر شده است.

ترجمه: منصور نقی لو/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: sci-news.com