ایران اکازیون:یک تیم بین المللی از اخترشناسان به شواهدی از سیستم عدسی گرانشى(همگرایی گرانشی) منحصربفردى دست یافته است که در آن یک خوشه ستاره ای عظیم به بزرگنمایی کهکشان واقع در فاصله ای بسیار دور کمک می کند. این کهکشان حاوی یک سیاهچاله غول پیکر است که فوران هایی از گاز و غبار در آن رخ می دهد.
به گزارش بیگ بنگ، سیاهچاله های غول پیکر بسیاری در قسمت های مرکزی کهکشان ها، توده هایی از گاز را به بیرون منتشر می کنند که اینها تقریبا با سرعت نور حرکت می کنند. گرانش سیاهچاله ها مواد فوران یافته را به سمت آنها می کشاند، اما برخی مواد پس از منتشر شدن به بیرون سیاهچاله از آن دور می شوند. این دهانه ها می توانند به مدت یک تا چند میلیون سال فعال باشند. آنها هر چند سال یکبار توده هایی از گازهای داغ را به بیرون منتشر می سازند. با سیستم عدسی گرانشى جدید، امکان مشاهده این توده ها در مقیاس هایی صد برابر دقیق تر از قبل فراهم شده است.
«پروفسور آنتونی ردهد» رهبر تیم و مدیر رصدخانه رادیویی اوونز والی گفت: «توده هایی که می بینید، به سیاهچاله مرکزی بسیار نزدیک اند و اندازه خیلی کوچکی دارند؛ فاصله آنها تا سیاهچاله فقط چند روز نوری تخمین زده می شود. به باور ما، این اجرام کوچکی که نزدیک به سرعت نور حرکت می کنند، توسط یک عدسی گرانشى در کهکشان مارپیچى پیش زمینه بزرگنمایی می شوند. قدرت تفکیک بسیار ظریف آن به یک میلیونم ثانیه قوسی می رسد؛ این یعنی یک دانه نمک در ماه از زمین مشاهده می شود.»
پروفسور ردهد و همکارانش بر این باورند که این عدسی گرانشى بزرگتر از عدسی های مشاهده شده قبلی می باشد که حاوی ستاره بودند. در عین حال، کوچکتر از عدسی های عظیمی هستند که مطالعات گسترده ای بر روی آنها انجام شده است. جرم این عدسی تقریبا ده هزار برابر جرم خورشید است. یکی از مزایای این عدسی که نام «میلی عدسی» را بر آن گذاشته اند این است که اندازه کوچکش مانع انسداد کل سیستم می شود؛ با این شرایط، توده های خارج شده از دهانه بزرگنمایی شده و به هنگام حرکت پشت عدسی دیده می شوند.
پروفسور ردهد افزود: «این سیستم می تواند یک آزمایشگاه کیهانی مناسب برای مطالعه عدسی های میلی گرانشى و عملکرد درونی دهانه هسته ای در یک کهکشان فعال باشد.» او و همکارانش در سال ۲۰۱۰ موفق به مشاهده پدیده ای عجیب در کهکشان J1415+1320 یا همان PKS1413+135 شدند. انتشار رادیویی این کهکشان به حالت درخشان در آمده و محو می شد؛ سپس مجدداً در روندی بسیار متقارن در دوره یکساله درخشش خود را بدست می آورد. اتفاق مشابهی که در سال ۲۰۱۵ به وقوع پیوست.
پس از انجام تجزیه و تحلیل های دقیق که بر سایر سناریوها خط بطلان کشید، تیم تحقیقاتی به این نتیجه رسید که درخشش کلی کهکشان فوق احتمالا ناشی از توده های پر سرعت متوالی است که توسط سیاهچالۀ کهکشان در فاصله چند سالی به بیرون منتشر می شود. توده های فوران یافته در امتداد دهانه حرکت کرده و به هنگام عبور از پشت عدسی، بزرگنمایی می شوند.
«دکتر تیموتى پیرسون» محققی از رصدخانه رادیویی اوونز والی بیان کرد: «تعداد بسیار زیادی از کهکشان ها مورد بررسی و مشاهده قرار گرفته اند تا چنین چیزی با حالت درخشندگی متقارن کشف گردد که نشان دهندۀ وجود یک عدسی گرانشى می باشد. ما در حال حاضر مُصرانه مشغول بررسی داده های خود هستیم تا جرم سماوی مشابهی را پیدا کنیم که نمایی بزرگنمایی شده از هسته کهکشانی بدست بدهد.» جزئیات بیشتر این پژوهش در نشریۀ Astrophysical Journal منتشر شده است.
ترجمه: منصور نقی لو/ سایت علمی بیگ بنگ
منبع: sci-news.com
