ایران اکازیون:ظاهراً نزدیکترین سیاره به کره زمین دارای جوّی آرام میباشد، این مسئله احتمالاً در طول دو سال آینده شفاف سازی خواهد شد. پروکسیما b نزدیک ترین سیاره به منظومه شمسی ماست، سیاره ای سنگی به اندازه زمین و به احتمال زیاد قابل سکونت. نکته قابل توجه در رابطه با کشف سیاره فوق آن است که هیچکس تاکنون از نزدیک آن را ندیده است.
به گزارش بیگ بنگ، اخترشناسان با بررسی نوسان نوری ستاره کوتوله سرخ از وجود این سیاره اطمینان حاصل کرده اند. اما هیچ تلسکوپی در فضا یا زمین و حتی در مراحل جدی برنامه ریزی نتوانسته تصویری از پروکسیما b بدست آورد. این سیاره در فاصله ای بسیار دور به اندازه ۴.۲ سال نوری از ما قرار دارد. همچنین، یک سال آن تنها ۱۱.۲ روز زمینی به طول می انجامد. پرسش مهم این است که آیا پروکسیما b اتمسفر دارد، آیا تهی از هواست و یا سرزمین بی آب و علفی است مثل ماه؟
دو دانشمند بنام های آوی لئوب و لائورا کریدبرگ معتقدند تلسکوپ فضایی جیمز وب ناسا که بر طبق برنامه ریزی در سال ۲۰۱۸ وارد عمل خواهد شد، می تواند با نمونه برداری از نور ستاره نتایج خوبی بدست آورد. آوی لئوب متخصص اخترفیزیک از دانشگاه هاروارد اعلام کرد:« کار مشاهده و بررسی احتمالا ۱۱ روز طول خواهد کشید. با شناسایی دقیق نور می توان دریافت که آیا این سیاره شبیه صخره ای عریان است یا خیر. در غیر اینصورت باید جوّ و البته اقیانوسی هم وجود داشته باشد.»
اخترشناسان بر این باورند که پروکسیما b سیاره ای بی جان مثل ماه است که یک بخش آن همواره روبروی زمین قرار دارد. اما یک بخش از پروکسیما b نیز با ستاره اش روبروست: بخش بالاتر از سطح در روشنایی همیشگی و بخش دیگر همواره محبوس در شب سرد بی پایان است. به گفته ی لئوب اگر پروکسیما b جوّ داشته باشد، نه تنها گرما را از بخش روز به بخش شب هدایت می کند، بلکه از تبخیر آب سیاره جلوگیری بعمل می آورد.
لئوب در بخش های دیگری از سخنانش گفت:« ما این سؤال را از خود پرسیدیم که اگر زمین را درست کنار ستارۀ پروکسیما قنطورس قرار دهیم، چه تغییرات ظاهری در آن پدید می آید؟ ابرها، باد و آب باعث پیچیدگی این سؤال می شوند. در هر صورت، میتوان با اطمینان از سنگی بودن یا نبودن آن سخن گفت.» حداقل یک سوم گرمای روی زمین مجددا توسط اقیانوس و جوّ توزیع می گردد. وی معتقد است که یکی از ترفندها برای جلوگیری از جوّ، تمرکز بر نور فروسرخ می باشد، نور مرئی که بدن ما دائما نشر می کند.
پس به جای تصویر برداری از سیاره کوچکی در سیل عظیمی از نور مرئی، تلسکوپ فضایی جیمز وب تنها در جستجوی طول موج های مشخصی از نور فروسرخ خواهد بود. با حرکت پروکسیما b به دور ستاره در طی ۱۱.۲ روز، امکان ثبت تغییر دما یا رنگ با گذشت زمان بدست می آید. اگر مشاهدات فرضی لئوب و کریدبرگ نشان دهد که بخش تاریک پروکسیما b در حد پیش بینی ها سرد نیست، میتوان نتیجه گرفت که جو سیاره را احاطه کرده و گرما را مجدداً در قسمت شب توزیع می کند.
در غیر اینصورت، پروکسیما b سیاره ای سنگی، بدون حیات و خشک میباشد. فارغ از هر نتیجه ای که بدست آید، نمیتوان اهمیت آن را کتمان کرد: تعداد ستاره های کوتوله سرخ بیشتر از تمامی ستاره های دیگر موجود در کهکشان راه شیری است. لئوب خاطر نشان کرد: « شرایطی نظیر این دور از انتظار نیست. اگر سنگی را برگردانید و حشره ای پیدا کنید، باید حشرات دیگری نیز در اطراف موجود باشد.»
اگرچه تحقیقات لئوب و کریدبرگ هنوز به طور جامع به بررسی نرسیده اند، اما ما در اثر تماسی که با دو دانشمند برجسته داشتیم از رضایت آنان مبنی بر ادامه فعالیت ها در این تحقیقات اطمینان حاصل کردیم. “اد ترنر” اختر فیزیکدان دانشگاه پرینستون در مصاحبه ای بیان کرد که فرضیه های ایده آلی درباره ی سیارۀ پروکسیما b مطرح شده است. اد ترنر که حداقل با هفت رصدخانه همکاری کرده در ادامه افزود: « ما دهه ها برای کاوش مسائل مرتبط با اتمسفر دنیای خودمان از لحاظ گرمایش جهانی و تغییر آب و هوا صرف کرده ایم. اما اکنون سخن از مطالعه ی دنیایی بیگانه به میان آمده که یکی از ایده های جالب توجه محسوب می‌شود.»
بزرگترین نقیصه ی روش لئوب و کریدبرگ آن است که ما همچنان از تمایل مدار پروکسیما b حول ستاره اش اطلاعی نداریم. ترنر افزود: با این اوصاف فرض بر این است که ما سیاره خود را بی اهمیت نمی شماریم. اگر اینطور باشد و ما تنها قادر به مشاهده قطب جنوب یا شمال آن باشیم، تلسکوپ فضایی جیمز وب روز روشن نخواهد داشت و قسمت شب نمایان می گردد. همچنین، شواهدی دال بر تایید جوّ در دست میباشد. اگرچه از دیدگاه آماری غیر مُحتمل میباشد، اما ممکن است.
حتی اگر روش مورد نظر کارساز باشد، ترنر گفت که نمیتوان به اطلاعات زیادی در خصوص جوّ سیاره دست پیدا کرد. احتمال دارد که آن سیاره به مانند زمین گرم و نرم و قابل سکونت یا مثل سیاره ی ناهید جهنم دره ای باشد. مارک کلمپین دانشمند حوزه ی سیارات بیگانه در سازمان ناسا و محقق پروژه ی تلسکوپ جیمز وب گفت: این ایده هیجان انگیز است، اما وی بر این مسئله تاکید ورزید که ناسا به تلسکوپی به اندازه زمین احتیاج دارد تا بر ایده فوق جامه ی عمل بپوشاند.
کمپلین در مصاحبه ای بیان کرد: « ابزارهای تلسکوپ زمانی به طراحی رسیدند که ما چنین مشاهدات و تحقیقاتی را انجام نمی دادیم، پس ما در صورت برخورداری از آنها می توانستیم از محدودیت ها عبور کنیم. ما باید از چگونگی عملکرد آشکارسازها در فضا آگاهی کامل بدست آوریم. تا زمانی که تلسکوپ فضایی جیمز وب به فضا پرتاب نشود، نمیتوان چیزی را تضمین کرد.» با این حال بر طبق گفته های کلمپین، او حاضر است با تلسکوپ جیمز وب بر روی پروکسیما b تحقیق کند. این کار در اولویت نخست رصدخانه های زمینی قرار دارد.
ترنر و لئوب هر دو بر سر این مسئله اتفاق نظر داشتند که زمان بندی حائز اهمیت شگرفی است، چرا که سال های تاخیر تلسکوپ فضایی جیمز وب نیز باید در نظر گرفته شود. انتظار می رفت که تلسکوپ فعالیت خود را در سال ۲۰۱۱ میلادی آغاز نماید. اگر پروژه زمان بیشتری به تاخیر بیفتد، تلسکوپ های عظیمی مثل تلسکوپ سی متری اروپا به کار گرفته خواهند شد. اما هیچ رصدخانه ی عظیمی تا ۱۰ سال آینده افتتاح نمی شود.
لئوب خاطر نشان کرد: « پس، تلسکوپ فضایی جیمز وب میتواند اطلاعاتی در اختیار ما قرار دهد که به مدت یک دهه کاوش بر روی آن انجام گیرد، یعنی تا زمانیکه آن تلسکوپ های زمینی ساخته شوند.» تحقیقات لئوب پیرامون پروکسیما b و وجود جوّ در آن چیزی فراتر از کنجکاوی علمی است. لئوب اظهار داشت: « من دوستانم را برای خرید ملک در پروکسیما b تشویق می کنم. ما یا سیاره خودمان را به نابودی خواهیم کشید یا فاجعه ای طبیعی مثل برخورد شهاب به نابودی اش منجر خواهد شد. اگر هم هیچکدام از این دو مورد به وقوع نپیوندد، خورشید با افزایش درجه حرارتش زمینه ساز این امر خواهد شد.»
لئوب به کمک یوری میلنر یک میلیاردر روسی فعالیت خود را در پروژه Breakthrough Stsrshot آغاز کرده است. پروژه ای که در بیست یا سی سال آینده فضاپیمایی به سمت این منظومه ی ستاره ای ارسال می کند. لئوب گفته بود: « فضاپیمای مجهز به دوربین و فیلترهای مختلف می تواند تصاویری رنگی از سیاره بگیرد و از سبز (برخوردار از حیات)، آبی دارای اقیانوس هایی در سطح) و یا قهوه ای(سیاره ی سنگی) بودن آن اطمینان حاصل نماید.
مترجم: منصور نقی لو / سایت علمی بیگ بنگ
منبع: businessinsider.com
