ایران اکازیون:اخترشناسان برای بار دوم موفق به کشف نوعی انفجار رادیویی سریع(FRB) شده‌اند که طی چرخه‌ای منظم و قابل پیش‌بینی تکرار می‌شود. این اکتشاف می‌تواند این مفهوم را در پی داشته باشد که دستکم در برخی موارد، غیرقابل پیش‌بینی بودنِ انفجارهای رادیویی سریعی که از اعماق اسرارآمیز فضا نشات می‌گیرند، می‌تواند قابلیت‌های تشخیصی ما را زیر سوال ببرد.
به گزارش بیگ بنگ، انفجار رادیویی سریع FRB 121102 بعنوان فعال‌ترین انفجاری است که اخترشناسان کشف کرده‌اند و به کهکشانی نسبت داده شد که ۳ میلیارد سال نوری با ما فاصله دارد. این انفجار از سال ۲۰۱۲ به صورت پیوسته و تکراری فعالیت خود را ادامه داده است. محققان این تصور را در ذهن داشتند که این انفجار فاقد ریتم یا دلیل خاصی است، اما تجزیه و تحلیل‌های جدید حکایت از نوعی الگوی خاص دارد.
بر اساس مطالعه دقیق مشاهدات و همچنین مقالاتی که اخیراً پیرامون این قبیل از انفجارها منتشر شده، FRB 121102 دارای فعالیت انفجاری تکراری در قالب دوره ۹۰ روزه است و تقریباً به مدت ۶۰ روز متوالی در حالت سکون و آرامش قرار می‌گیرد. سپس این چرخه ۱۵۷ روزه مجدداً آغاز می‌شود. اگر این تجزیه و تحلیل درست باشد، منبع انفجار باید در دومین روز از ماه ژوئن سال جاری وارد دورۀ فعالیت جدیدی شده باشد. این اکتشاف موجب ِ شگفتی محققان شده و می‌تواند دلایل پیشین که برای فعالیت این سیگنال‌های مرموز پیش‌بینی شده بود، را به طور کامل نقض کرده و از بین ببرد. البته نباید به سادگی از کنار این نکته گذشت که شناسایی این سیگنال‌ها کاری بسیار دشوار و طاقت‌فرسا است.
اگرچه دانشمندان اولین‌بار این پالس‌ها را در سال ۲۰۰۷ میلادی کشف کردند، اما دلیل ایجاد و منبع انتشار آنها همچنان ناشناخته است و تا کنون فرضیه‌های مختلفی در این باره مطرح شده؛ از احتمال ادغام ستاره‌های نوترونی گرفته تا ارتباط آنها با تمدن‌های پیشرفته‌ای متعلق به بیگانگان. “کاسبوت رجاوه”، اخترشناس ِ دانشگاه منچستر می‌گوید: «نتیجه‌ای که به دست آمده خیلی هیجان‌انگیز است، زیرا این دومین سیستمی است که باور داریم چنین الگویی در فعالیت خود نشان داده است. کشف چنین دورۀ تناوبی باعث می‌شود محدودیتی بر منشاء انفجارها اِعمال کنیم و چرخه‌های فعالیت آنان می‌تواند دلایلی علیه ستاره‌های نوترونی ارائه کند.»
“انفجارهای رادیویی سریع” یکی از خارق‌العاده‌ترین چیزهایی است که فضا به سمت ما پرتاب می‌کند؛ این انفجارها شراره‌های پرانرژی از تابش در طیف رادیویی هستند که در بیشترین حالت تنها چند میلی‌ثانیه دوام می‌آورند. در این بازۀ زمانی، انفجارهای مذکور می‌توانند تا صدها میلیون برابرِ خورشید انرژی آزاد کنند. اکثر این انفجارها فقط یک بار شراره‌های خود را بصورت تصادفی به بیرون پرتاب می‌کنند و امکان شناسایی مجدد آنها وجود ندارد. همین عامل باعث شده تا این انفجارها غیرقابل پیش‌بینی باشند، اگرچه دانشمندان روز به روز در شناسایی این انفجارها عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهند.
دانشمندان اظهار داشتند که برخی از منابع نشانه‌هایی از فعالیت تکرارشونده فراهم کرده‌اند. تصور بر این بود که چنین فعالیت تکراری صرفاً تصادفی باشد. چندی پیش نیز خبر از کشف منبعی به نام FRB 180916 منتشر شد که در چرخه‌ای تکرارشونده فعالیت می‌کند. این انفجار به مدت چهار روز، یک بار یا دو بار در ساعت فعالیت انفجاری خود را در پیش می‌گیرد و سپس به مدت ۱۲ ساعت هیچ فعالیتی انجام نمی‌دهد. چرخه این انفجار ۱۶.۳۵ روز است؛ یعنی ۱۰ برابر کوتاه‌تر از چرخه FRB 121102. اگر فرض را بر این بگذاریم که هر دو منبع مشابه هستند و این دورۀ تناوب در اثر حرکت اوربیتال ایجاد می‌شود، این دامنه می‌تواند با اجرام شناخته شده مقایسه شود. بدین ترتیب، می‌توان به سرنخ‌های خوبی از دلایل ایجاد آنها دست یافت.
محققان در مقالۀ خود نوشتند: «اگر اینطور فرض کنیم که چرخش اوربیتالی دلیل اصلی این دورۀ تناوب در FRB 121102 است، دامنۀ بزرگی که در دوره ۱۶ تا ۱۶۰ روزه مشاهده شده می‌تواند منظومه‌های دوتایی احتمالی را محدود نماید. منظومه‌های دوتایی دارای پرتو ایکس بالا به منظومه‌هایی با یک ستاره نوترونی درون‌شان گفته می‌شود که می‌توانند در کهکشان ما و ابر ماژلانی بزرگ دامنه بزرگی از دوره‌های اوربیتالی داشته باشند. این دامنه می‌تواند از ده‌ها تا صدها روز متغیر باشد.»
پس در توضیح احتمالی دلایل وقوع این نوع انفجارها، اجرامی مثل ستاره‌های نوترونی، سیاهچاله‌ها، تپ‌اخترهایِ دارای ستاره‌های همدم، تپ‌اخترهای در حال انفجار و نوع فرضی از ستاره‌ها موسوم به بلیتزار(Blitzar) نیز می‌توانند نقش داشته باشند. همچنین ممکن است ما قادر به کشف کلیه فعالیت‌های ناشی از منبع “انفجارهای رادیویی سریع” نباشیم؛ شاید همۀ این انفجارها تکرار می‌شوند ولی قدرت متغیری دارند، و انفجارهای ضعیف‌تر در زیر آستانه تشخیص ما قرار دارند. حالا محققان با کشف جدیدی که انجام داده‌اند، باید این احتمال را در نظر بگیرند که انفجارهای تکرارشونده می‌توانند کاملاً عادی و رایج باشند؛ یعنی ما فاقد داده‌های مشاهداتی کافی برای درک و تشخیص این الگوها هستیم.
دانشمندان در پایان ابراز امیدواری کردند که باید داده‌های بیشتری در طی تحقیقات آتی خود جمع‌آوری کنند تا به تصویر روشنی در خصوص این منابع بدست آورند و منشاء اصلی‌شان را شناسایی کنند. جزئیات بیشتر این پژوهش در ماهنامه انجمن سلطنتی اخترشناسی منتشر شده است.
ترجمه: منصور نقی‌لو/ سایت علمی بیگ بنگ
منبع: sciencealert.com
