ایران اکازیون:لباس فضایی چیزی فراتر از یک دست لباس است که فضانوردان به هنگام راهپیمایی فضایی برتن می‌کنند. یک لباس فضانوردی کاملا مجهز در واقع یک سفینه‌ی فضانوردی تک نفره است.
به گزارش بیگ بنگ، اسم رسمی که در شاتل فضایی و ایستگاه فضایی بین‌المللی برای لباس فضانوردی استفاده می‌شود Extravehicular Mobility Unit یا EMU است. “Extravehicular” به معنای خارج از وسیله‌ی نقلیه یا سفینه‌ی فضایی و “Mobility” به معنای امکان تحرک فضانورد در لباس فضانوردی است. لباس فضانوردی از فضانورد در برابر خطرات فضای خارج حفاظت می‌کند.
چرا فضانوردان به لباس فضانوردی نیاز دارند؟
لباس فضانوردی به طریق مختلفی به فضانوردان کمک می‌کند. فضانوردان در حال راهپیمایی فضایی با طیف وسیعی از دماها مواجه می‌شوند. دما در مدار زمین می‌تواند به میزان منفی ۱۲۱ درجه‌ی سانتی گراد کاهش یابد. در تابش خورشید نیز می‌تواند به میزان ۱۲۱ درجه سانتی گراد افزایش یابد. یک لباس فضانوردی، فضانوردان را از این دماهای شدید حفظ می‌کند.
لباس فضانوردی همچنین اکسیژن تنفسی فضانوردان را وقتی در فضا هستند را فراهم می‌کند. لباس فضانوردی دارای آب برای نوشیدن در حین راهپیمایی فضایی است و فضانوردان را در برابر ضربه‌های ناشی از ذرات کوچک غبار فضایی حفظ می‌کند. غبار فضایی ممکن است خیلی خطرناک به نظر نیاید اما وقتی یک ذره‌ی بسیار کوچک سریعتر از گلوله حرکت کند می‌تواند سبب ایجاد صدمه شود. همچنین لباس فضانوردی، فضانوردان را از تابش‌ها در فضا حفظ می‌کند و حتی دارای ماسک برای حفاظت از چشم فضانوردان از نور خورشید می‌باشد.
قسمت‌های مختلف یک لباس فضانوردی چیست؟
لباس فضانوردی شامل قطعات مختلفی است. قسمت نیم تنه‌ی بالایی سینه‌ی فضانورد را می‌پوشاند. قطعات بازو، بازوها را پوشانده و به دستکش‌ها وصل می‌شود. کلاه EMU به منظور حفاظت از سر فضانورد طراحی شده‌اند که در عین حال امکان دید تا جایی ممکن را برای فضانورد فراهم می‌کند. قطعات پایین تنه‌ی لباس پاها و ساق را می‌پوشاند. قسمت‌های منعطف لباس از لایه‌های مختلفی از مواد ساخته شده است. لایه‌ها عملکرد‌های مختلفی از حفظ اکسیژن در لباس فضانوردی تا حفاظت در برابر صدمات غبار فضا را به عهده دارند.
فضانوردان در زیر لباس فضانوردی یک لباس خنک کننده و تهویه می‌پوشند. لوله‌ها داخل تکه‌های چسبان و تنگ لباس که تمام بدن به غیر از سر، دست‌‌ها و پاها را می‌پوشانند قرار گرفته‌اند. آب در داخل این لوله‌ها جریان پیدا می‌کند تا بدن فضانورد را در طول راهپیمایی فضایی خنک نگه دارد.
در پشت لباس فضانوردی یک کوله‌پشتی به نام زیرسیستم نیازهای اولیه‌ی حیات وجود دارد. این کوله پشتی شامل اکسیژن است که فضانوردان در طول راهپیمایی فضایی از آن تنفس می‌کنند. همچنین کربن دی اکسید تولید شده توسط بازدم فضانوردان را از بین می‌برد. کوله پشتی همچنین شامل یک تانک آب است که آب سرد جریان یافته در لباس فضانوردان را در خود جای داده است. به پشت لباس فضانوردی یک دستگاه به نام کمک‌های اولیه‌ی ساده شده برای فعالییت‌های خارج از سفینه یا به طور مخفف SAFER وصل شده است. SAFER چندین رانشگر جت کوچک دارد. اگر یک فضانورد از ایستگاه فضایی جدا شود می‌تواند از SAFER استفاده کند تا با پرواز به ایستگاه برگردد.
فضانوردان چه لباس‌های فضانوردی دیگری را پوشیده‌اند؟
اولین لباس فضانوردی ناسا برای برنامه‌ی مرکوری طراحی شد. ماموریت مرکوری اولین ماموریتی بود که ناسا فضانوردان را به فضا فرستاد. این لباس‌های ساده بر اساس لباس‌های فشار که توسط خلبانان نیروی دریایی استفاده می‌شد ساخته شد. فضانوردان در آن زمان راهپیمایی فضایی نداشتند و لباس‌های فضایی مرکوری فقط داخل سفینه‌ی فضایی پوشیده می‌شد.
اولین لباس فضانوردی مناسب برای راهپیمایی ناسا در طول برنامه‌ی ژمینا ساخته شد. این لباسها که برای ژمینا طراحی شده بودن بسیار پیشرفته تر از لباس‌های طراحی شده برای مرکوری بودند. اما لباس‌های ژمینا بسیار ساده‌تر از لباس‌های فضانوردی امروزی بود. این لباسها هیچکدام دارای سیستم پشتیبانی از حیات نبودند. به جای آن با طنابی به نام ناف به سیستم از حیات سفینه وصل بود.
لباس‌های فضانوردی طراحی شده برای ماموریت آپولو لازم بود تا قابلیت‌هایی داشته باشد که لباس‌های فضانوردی اولیه نداشتند. این لباس‌های فضانوردی می‌بایست فضانوردان را حین راه رفتن بر روی ماه حفاظت کنند. لباس‌های فضانوردی آپولو برخلاف لباس‌های فضانوردی دیگردارای چکمه‌هایی ساخته شده برای راه رفتن بر روی سطح سنگی ماه بود. همچنین لباس فضانوردی آپولو دارای سیستم پشتیبانی حیات مشابه با زیرسیستم قابل حمل پشتیبانی از حیات لباس‌های فضانوردی کنونی بود.
داشتن سیستم پشتیبانی از حیات در لباس فضانوردی، فضانوردان را قادر ساخت تا به اکتشاف در مناطقی دورتر از سفینه بپردازند. لباس‌های فضانوردی مشابه با لباس فضانوردی طراحی شده در ماموریت آپولو در پایگاه فضایی Skylab استفاده می‌شد. لباس‌های اسکای لب مشابه با لباس ژمینا با یک ناف به سیستم پشتیبانی از حیات سفینه‌ی فضایی متصل بودند.
امروزه چه لباس های فضانوردی مورد استفاده قرار می گیرند؟
امروزه فضانوردان ناساُ، علاوه بر EMU از لباس های دیگری نیز استفاده می کنند. سرنشین پیشرفته(Advanced Crew) نام لباس نارنجی رنگی است که فضانوردان در هنگام پرتاب و همچنین فرود آمدن شاتل فضایی به تن می‌کنند. این لباس نمی‌تواند رد طول راهپیمایی فضایی مورد استفاده قرار گیرد. گاهی اوقات نیز، فضانوردان ناسا یک نوع لباس فضانوردی روسی به نام اورلان(Orlan) را می‌پوشند. این لباس در واقع نسخه‌ی روسی شده‌ی EMU است و برای راهپیمایی فضایی مورد استفاده قرار میگیرد. لباس فضانوردی روسی دیگر سوکول(Sokol) است. همانند سرنشین پیشرفته این لباس نیز فقط برای استفاده در داخل فضاپیما طراحی شده است و در فضاپیمای سایوز(Soyuz) روسی مورد استفاده قرار میگیرد.
ترجمه: معصومه رحیمی/ سایت علمی بیگ بنگ
منبع: NASA
