ایران اکازیون:همه سیارات در یک جهت و تقریباً در همان صفحه مدار زمین، خورشید را در حال چرخش هستند. این واقعیت به تنهایی کافی است که ما فرایند گیراندازی تصادفی را کنار بگذاریم (به قسمت اول مبحث مراجعه کنید). زیرا اگر قرار بود سیارات به صورت کاتوره‌ای گیر افتاده باشند، احتمالاً می‌بایست سمت‌گیری آنها در جهات گوناگون و بر صفحه‌های متفاوت باشد.
قسمت دوم: نگاهی جامع به سیارات
اگر جهت گردش سیارات را از سمت شمال منظومه شمسی، سمتی که قطب شمال زمین متوجه آن است، نگاه کنیم، پادساعتگرد است. از آنجا که سیارات عملاً در همان صفحه‌ای حرکت می‌کنند که مدار زمین در آن جای دارد، به‌نظر می‌رسد که سیارات در امتداد مسیری دایره‌ای از مقابل صورت‌های فلکی مشهور به برج‌های منطقه‌البروج می‌گذرند. در این صورت می‌گوییم که یک سیاره در هر زمان معین «در یکی» از برج‌ها واقع است. مثلا می‌گوییم: «زحل در برج جوزا است».
آیا این الگوی حرکت سیاره‌ای در زمینه‌ی منطقه‌البروج می‌تواند از برخورد مابین خورشید و ستاره دیگری ایجاد شده باشد؟ آری. زیرا بر طبق این نظریه نیز، سیارات خورشید را در یک جهت و در امتداد صفحه‌ی واحدی دور خواهند زد. در این صورت، چرا معمولاً به این نظریه اهمیت نمی‌دهیم و آن را نادیده می‌گیریم؟ زیرا بر مبنای آمار، شانس عبور دو ستاره که به قدر کافی به هم نزدیک شوند تا نوارهایی از ماده را از یکدیگر جدا کنند، چندان اندک است که عملاً غیرممکن به نظر می‌رسد. وقتی می‌توانید ابطال این نظریه را بهتر بپذیرید که بدانید فاصله‌ی متوسط مابین ستارگان در این ناحیه از کهکشان ما تقریباً ۴ ضرب‌در ۱۰ به توان ۱۳ کیلومتر است.
در این صورت این تصور باقی می‌ماند که سحابی تشکیل‌دهنده خورشید به علت چرخش، پهن شده و سیارات از ماده‌ی موجود در این قرص پهن‌شده به‌وجود آمده‌اند. گردش پادساعتگرد، سیارات آن‌طور که امروزه آن را می‌بینیم، منعکس‌کننده جهت چرخش سحابی خورشیدی است و صفحه‌ی گردش سیارات قرص پهن‌شده را باز می‌نمایاند. اما این فرضیه به‌طور کامل جهت چرخش هر سیاره را توضیح نمی‌دهد.
چرخش سیارات
چرخش ۶ سیاره از ۸ سیاره شناخته شده پادساعتگرد است. (البته باز تأکید می‌شود که پلوتو از لیست سیارات منظومه شمسی خارج شده است). ناهید و اورانوس ساعت‌گرد می‌چرخند. چرخش آن را قهقرایی می‌نامیم (حرکتی که رو به عقب نسبت به حرکتی که عادی به‌نظر می‌رسد). محورهای چرخش این دو سیاره نیز نسبت به صفحه‌ی مدارشان کجی‌های بسیار متنوعی را نشان می‌دهد. تفاوت در کجی‌های این سیارات و جهات چرخش آنها احتمالاً می‌تواند ناشی از این باشد که هر ذره تشکیل‌دهنده سیاره، حرکتی مخصوص خود داشته است. به‌طوری که چرخش و کجی نهایی یک سیاره صرفاً اثر ترکیبی همه‌ی این چرخش‌های جداگانه را منعکس می‌کند.
ادامه دارد …
نویسنده: اسماعیل جوکار- عضو پیوسته بیگ بنگ
منبع: کتاب نجوم دینامیکی، نوشته رابرت تی دیکسون، ترجمه احمد خواجه نصیر طوسی، مرکز نشر دانشگاهی
