ایران اکازیون:مریخ‌نورد «کنجکاوی» از ماه آگوست ۲۰۱۲ مشغول کاوش در سیاره مریخ است، اما هنوز شگفتی‌هایی در بدنه خود دارد. دانشمندان بتازگی راهی برای استفاده از دستگاه‌های این کاوشگر به منظور اندازه‌گیری جاذبه سطحی که در آن حرکت می کند، پیدا کرده‌اند.
به گزارش بیگ بنگ، دانشمندان برای نخستین‌بار این فرصت را به دست آورده‌اند تا از چگالی سنگ‌های زیر چرخ‌های کاوشگر «کنجکاوی» اندازه‌گیری مناسبی انجام بدهند. همچنین، شرایط برای اندازه‌گیری وزن خاک در هر متر مکعب فراهم آمده است. «کوین لوییس» ژئوفیزیکدان از دپارتمان علوم سیاره‌ای و زمین‌شناسی دانشگاه جانز هاپکینز گفت: «کنجکاوی دستگاه کمکی جدیدی دارد که می تواند در اندازه‌گیری‌ها نقش موثری ایفا کند. علی‌رغم اینکه کنجکاوی برای تحقق اهداف دیگری طراحی شده، اما می تواند به ما اطلاعات تازه‌ای دربارۀ زیر سطح مریخ بدهد.»
این اولین‌بار است که جاذبه سطح در سیاره دیگری به اندازه‌گیری می رسد. اما در سال ۱۹۷۲، فضانوردان آپولو ۱۷ از دستگاهی به نام «جاذبه‌سنج» برای اندازه‌گیری جاذبه سطح ماه استفاده کردند. کاوشگر «کنجکاوی» مجهز به این دستگاه جاذبه‌سنج نبوده است؛ اما بعنوان بخشی از سیستم‌های هدایتی‌اش، از شتاب سنج‌های بسیار حساسی بهره می برد. جاذبه سنج‌ها که اندازه‌گیری‌شان بر پایه شتاب گرانشی است، نوعی شتاب‌سنج هم به شمار می روند.
لذا هدفگذاری مجدد آن شتاب سنج‌ها کافی بود تا شتاب گرانشی مورد اندازه‌گیری قرار بگیرد. مریخ‌نورد «کنجکاوی» در حال حاضر در حالت ایستا چند صد اندازه‌گیری انجام داده است؛ محققان با استفاده از این اندازه‌گیری‌ها توانستند شتاب گرانشی را محاسبه کنند. محققان با اندازه‌گیری در ۷۰۰ نقطه در مسیر حرکت کاوشگر که پَستی‌ها و همواری‌های کوه شارپ و گودال گِیل را هم شامل می شود، شتاب ناشی از چرخش ِ سیاره را پیدا کردند. افزون بر این، محققان موفق به محاسبه چگالی سنگ سیاره سرخ هم شدند.
«تراویس گابریل» زمین‌شناس و دانشجوی دوره ارشد در دانشکده کاوش‌های فضایی و زمین‌شناسی دانشگاه ایالتی آریزونا خاطر نشان کرد: «یکی از دستاوردهای مهم ما این است که توانستیم چگالی عظیم مواد در گودال گیل را اندازه بگیریم. ما با انجام تحقیقات بر روی مواد معدنی سنگ‌های این گودال به کمک دستگاه‌های نصب شده روی کاوشگر کنجکاوی، تخمین زدیم که چگالی دانه‌ها به ۲۸۱۰ کیلوگرم بر هر متر مکعب می رسد.»
این نتیجه نشان می دهد که احتمال دارد فرضیه‌های ما درباره چگونگی شکل‌گیری کوه شارپ اشتباه از آب در بیاید. صادقانه بگوییم که ما هیچ اطلاعی از چگونگی شکل‌گیری این کوه در مریخ نداریم. همه ایده‌های ما فعلا در حد فرضیه‌هایی هستند که تایید نشده‌اند. کوه شارپ در وسط گودال گیل قرار دارد و در اطراف آن میتوان مجموعه گودالی پیدا کرد. این منطقه از مساحت بسیار بزرگی برخوردار است و برخلاف تصورات، خیلی بلند است.
دانشمدانی که مطالعه مریخ را در اولویت تحقیقات خود قرار داده بودند، فکر می کردند مسائل پیرامون این ساختار در مریخ را حل کرده‌اند. به گمان آنان، این گودال زمانی مملو از رسوب بود و نیروی هوا در مریخ باعث فرسایش آن شده است. ماحصل این فرسایش، پدید آمدن کوه شارپ بوده است. اگر اینطور بوده باشد، وزن کل رسوبات بر لایه‌های زیرین تاثیر می گذارد.
لوییس در ادامه بیان کرد: «سطوح پایین کوه شارپ به طرز شگفت‌انگیزی متخلخل هستند. ما می دانیم که لایه‌های زیرین این کوه با گذشت زمان در زیر خاک مدفون گشته است. این عامل باعث فشردگی آن لایه‌ها شده و بر چگال‌تر بودن‌شان می افزاید. اما این یافته نشان می دهد که آن لایه‌ها به میزان زیادی مدفون نشده‌اند.» این واقعیت که لایه‌های زیرین کوه شارپ تراکم کمتری دارند، بدین معناست که عامل دیگری در این فرایند تاثیر گذاشته است. شاید رسوبات به صورت ناقص این گودال را پر کرده است و نهشت (رسوبگیری) بادی لایه‌های بالایی کوه را به وجود آورده است.
«اشوین واساودا» دانشمند پروژه کنجکاوی در آزمایشگاه پیش‌رانش جت ناسا اظهار داشت: «من خیلی هیجان‌زده هستم که مهندسان و دانشمندان خلاق همچنان در حال پیدا کردن راه‌های خلاقانه و جدیدی برای انجام اکتشافات علمی جدید به همراه کاوشگر هستند. هنوز سوال‌های زیادی در خصوص چگونگی شکل‌گیری کوه شارپ وجود دارد که باید پاسخ مناسب به آنها داده شود. این مقاله سعی دارد تا یکی از قطعات این پازل را سر جایش بگذارد.» تحقیقات دانشمندان در مجله معتبر Science منتشر شده است.
ترجمه: منصور نقی لو/ سایت علمی بیگ بنگ
منبع: sciencealert.com
