ستاره ای مرده که از سیاره اش تغذیه می کند!

ایران اکازیون:یک تیم بین المللی از اخترشناسان با استفاده از تلسکوپ فضایی کپلر ناسا، سیاره ای سنگی بسیار کوچک و خرد شده را در مدار یک ستاره ی کوتوله ی سفید کشف کردند. این اولین شی شناخته شده است که به دور چنین ستاره ای میچرخد و وجودش شواهدی برای نظریه ی آلودگی فلزات سنگین در اطراف کوتوله های سفید می باشد.

در این تصاویر که توسط تلسکوپ فضایی کپلر از ماموریت K2 شکار شده‌، دانشمندان باقی مانده‌های سیاره ای را مشاهده کردند که همچنان به دور یک ستاره خاموش (یا کوتوله سفید) بنام WD 1145 + 017 در فاصله ۵۷۰ سال نوری از سیاره زمین واقع در صورت فلکی ویرگو در چرخش می باشد. یک ستاره در دوران پیری اگر از حد مشخصی کم‌جرم‌تر باشد تبدیل به یک کوتوله سفید می‌شود. ستاره‌های شبیه به خورشید با واکنش‌های هسته‌ای که هیدروژن را به هلیوم تبدیل می‌کند، ادامه حیات می‌دهند. اما هنگامی که هیدروژن تمام می‌شود، عناصر سنگین‌تری مانند هلیوم، کربن و اکسیژن را می‌سوزانند و به این ترتیب به‌ شدت بزرگ و تبدیل به غول سرخ می‌شوند. اما به‌ مرور زمان، این ستاره غول سرخ لایه‌های بیرونی خود را در هم می‌شکند تا هسته‌ای به‌اندازه سیاره زمین به‌ جا بگذارد که این هسته با نام کوتوله سفید شناخته می‌شود. برای اینکه تصوری از این تراکم داشته باشید باید بگوییم که وزن یک قاشق چای خوری از یک کوتوله سفید، نزدیک به ۱۱۰۰۰ پوند است.

دانشمندان می‌گویند که تکه‌های سیاره منهدم شده هر ۴٫۵ تا ۵ ساعت یک بار در فاصله ۵۲۰ هزار مایلی به دور ستاره کوتوله سفید می‌چرخند، این فاصله بیشتر از دو برابر فاصله بین زمین و ماه است. اندرو واندربرگ، یکی از دانشمندان مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسونیان در این زمینه گفت: «پیش از این هیچ انسانی چنین چیزی را ندیده بود، ما شاهد نابودی یک منظومه ستاره ای هستیم».

سیارات هنگامی‌ که از جلوی سیاره مادر عبور می‌کنند، نور آن را کاهش می‌دهند. تلسکوپ کپلر قادر است با تشخیص کم شدن نور، وجود سیارات جدید را ثبت کند. دانشمندان با نقشه برداری از میزان این تغییرات کاهشی در طول زمان، نشان دادند که تکه‌های سنگی بزرگی به دور این ستاره مرده در چرخش میباشند. واندربرگ در مقاله‌ای که در نشریه نیچر به چاپ رسیده است، نتایج این تحقیق را اولین سند به دست آمده در مورد وجود تکه‌های سنگی در اطراف کوتوله‌های سفید معرفی کرد.

این کشف جدید پاسخی برای یکی از رازهای بزرگ اخترشناسی ارائه می‌کند: این که منبع آلودگی فلزات سنگین در برخی کوتوله‌های سفید چیست. واندربرگ در همین خصوص گفت: «ما اکنون سند محکمی در دست داریم که آلودگی کوتوله‌های سفید را به نابودی سیاره‌های سنگی مرتبط می‌کند.» ستاره‌شناسان به درستی نمی‌دانند که این سیارک‌های خرد شده از کجا آمده‌اند، اما یکی از احتمالات این است که مرگ ستاره باعث ناپایدار شدن مدار یک سیاره بزرگ نزدیک به آن شده است. به این ترتیب کوتوله‌ سفید این سیارک‌‌ها را ایجاد و به سمت خود کشیده است. با نزدیک‌تر شدن آنها به ستاره، گرمای کوتوله سفید باعث بخار شدن سیارک، و جاذبه باعث از هم پاشیده شدن آنها شده است. چنین سرانجامی می‌تواند در انتظار منظومه شمسی ما هم باشد.

وقتی که خورشید در حدود ۵ میلیارد سال دیگر به انتهای عمرش برسد، بزرگ می‌شود و سیاره‌های داخلی مانند عطارد، ناهید، زمین و احتمالا مریخ را می‌بلعد. حتی اگر زمین یا مریخ از این سرانجام در امان بمانند، باز هم با چرخیدن به دور کوتوله سفیدی که از خورشید به جا می‌ماند، تکه‌تکه خواهند شد. آنچنانکه وبسایت ناسا هم این کشف تاییدی ا‌ست بر این نظریه که کوتوله‌های سفید قادرند بقایای سیاره‌های منظومه خود را بر اثر گرانش شدید تکه تکه کنند. واندربرگ معتقد است «چیزی که می‌بینیم ممکن است مشابه نابودی منظومه شمسی خود ما در آینده باشد.

به گفته فرانسسکا فائدی، یکی از ستاره‌شناسان دانشگاه وارویک، مرگ ستاره‌ای که تیم واندربرگ شاهد آن بود ممکن است باعث تصادف سیاره‌های این منظومه ستاره ای دوردست و تبدیل شدن آنها به تکه‌های صخره‌ای بزرگ شبیه به شهاب سنگ شده باشد. وی در مقاله‌ای که در نشریه نیچر منتشر شده، نوشته که «واقعاً هیجان‌انگیز است که آخرین لحظات حیات یک منظومه ثبت شده است. با این که مرگ سیاره زمین در آینده بسیار دوری اتفاق خواهد افتاد، اما این تحقیق به ما اجازه می‌دهد که نگاهی به سرانجام احتمالاً اجتناب‌ ناپذیر سیاره خود داشته باشیم.» جزئیات بیشتر این پژوهش در نشریه Nature منتشر شده است.

سایت علمی بیگ بنگ / منابع: NASA , theguardian